Prof. Alfons Hoffmann

Urodził się 12 listopada 1885 r. w Grudziądzu, jako syn tłumacza sądowego Jana Hoffmanna i matki Anny z domu Kruza. W latach 1895 – 1905 uczęszczał do pruskiego gimnazjum humanistyczne  w Grudziądzu.  

W 1889 r. jego ojciec został karnie przeniesiony do Iławy za uczestnictwo w polskich stowarzyszeniach rodzinie wówczas z pomocą przyszło  Chełmińskie Towarzystwo Pomocy Naukowej dla Młodzieży Prus Zachodnich, udzielając stypendium dzięki któremu młody Hoffmann mógł kontynuować naukę.

Po zdaniu matury w 1905 roku rozpoczął studia na Wydziale Elektrotechnicznym Politechniki Gdańskiej. W 1907 r. został przewodniczącym kółka studenckiego i czynnym członkiem polskiego Towarzystwa Gimnastycznego Sokół. Dyplom inżyniera elektryka uzyskał w 1911. Jako zdolny i wyróżniający się student otrzymał stypendium cesarskie, które utracił w 1910 roku za działalność w polskim ruchu śpiewaczym. Ponownie przyszło mu z pomocą Chełmińskie Towarzystwo Pomocy Naukowej, któremu wysłał, zgodnie z wymogami statutu, zachowaną do dziś pracę w języku polskim na temat „Usunięcia szmerów urządzenia dostarczającego powietrze organom w kościele NN”

Jako student Politechniki Gdańskiej w latach  1906-11  był dyrygentem chóru „Lutnia”. Dnia 30 listopada 1910 r. na zjeździe delegatów towarzystw śpiewaczych w Wejherowie powstał Związek Śpiewaczy Okręgu Kaszubskiego,  a w 1912 r. „Pomorski Związek Kół Śpiewaczych” .  Alfons Hoffmann został pierwszym przewodniczącym, wprowadzając  ścisłą organizację i kształcąc dyrygentów w terenie, wyjeżdżając na Kaszuby, gdzie udzielał lekcji poglądowych, organizował nowe chóry oraz zachęcał do występów teatry ludowe. Stworzył  „Polski Komitet Kostiumowy”, który regularnie zaopatrywał przez wiele lat teatry ludowe w Gdańsku i na Kaszubach we wzorowe kostiumy polskie (siermięgi, kontusze i stroje góralskie).Za udział w tych polskich organizacjach stracił w 1910 r. stypendium cesarskie, które otrzymał za bardzo dobre wyniki w nauce. Po raz kolejny z pomocą przyszło mu TPN.

Po ukończeniu edukacji w latach 1911-1913 i 1918-1919 odbywał praktykę w niemieckich zakładach Garbe Lahmeyer w  Akwizgranie (Nadrenia Płn. Westfalia),  jako inżynier w laboratorium maszyn elektrycznych i biurze konstrukcyjnym. Jako projektant w Głównym Biurze Konstrukcyjnym firmy Siemens – Schuckert – Werke. W  latach 1914-16 był kierownikiem Elektrowni  w Koronowie. Tam opiekował się chórem kościelnym i urządzał koncerty dla flisaków nad Brdą

Podczas praktyk w Berlinie w latach 1914, 1916 – 1917 wykładał w Polskim Towarzystwie Przemysłowym, w Sekcji Mechaników. Tematyka dotyczyła takich  dziedzin jak  matematyka, fizyka elektrotechnika oraz przez 3 miesiące 1917 r. organizacji pracy, metod samokształcenia oraz doskonalenia się w swoim zawodzie technicznym. Równocześnie w latach 1916 – 1917 był czynnym członkiem sztabu „ Sokoła” Okręgu Berlińskiego (11 gniazd, ok. 3000 członków), gdzie wykładał teoretyczne podstawy wpływu ćwiczeń gimnastycznych na rozwój psychiki i rozwój mózgu (ćwiczenia lewo-ręczne).

W listopadzie 1918 r. z chwilą upadku Rzeszy, a tym samym zakończenia pierwszej wojny światowej i odrodzenia się niepodległego państwa  polskiego, inż. Hoffmann wrócił na Pomorze do Gdańska, którego przyszłość uzależniona była od decyzji uczestników Konferencji Pokojowej w Wersalu. Hoffmann włączył się w działalność polityczną i społeczną w powstałym tutaj Podkomisariacie  Naczelnej Rady Ludowej. W  PNRL  inż. Hoffmann pełnił funkcję łącznika z ośrodkami Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu, Warszawie i Berlinie po przeniesieniu Podkomisariatu do Poznania z lokalnymi, zwłaszcza powiatowymi Radami Ludowymi na Pomorzu. Hoffmann zaliczony został do grona najbardziej zasłużonych członków PNRL w Gdańsku, który przygotował już po pomyślnej decyzji w Wersalu m.in. polską administracje Pomorza. Uczestniczył w pracach Gdańskiej Komisji Granicznej, przyczyniając się  do włączenia w  granice RP wsi  i domeny Łapino.

W drugiej połowie 1919r. zapadła decyzja o przeniesieniu województwa pomorskiego do Torunia. 17 października mianowano dr Stefana Łaszewskiego wojewodą pomorskim, co dało początek pracom organizacyjnym związanym  z podjęciem działalności przez Urząd Wojewódzki Pomorski juz w styczniu 1920 r. W nowo powstałym 10 wydziałowym Urzędzie  inż. Hoffmann przez kilka miesięcy pełnił funkcję specjalisty do spraw elektryfikacji Pomorza .

Na początku 1920 r. z polecenia Ministra Przemysłu w imieniu Starosty Krajowego Pomorskiego przejął rozpoczętą przez Niemców  budowę elektrowni wodnej „Gródek” na Pomorzu, Pierwsze prace przy budowie podjęli Niemcy, wykorzystując głównie jeńców  wojennych – Rosjan. Roboty ziemne wykonywane były powoli, a w chwili zakończenia pierwszej wojny światowej w 1918 r. ustały całkowicie. Wykonane były w tym czasie jedynie fundamenty budynku elektrowni oraz wykopy częściowe kanału. Dzięki dużej wiedzy technicznej, talentowi organizacyjnemu i ogromnemu zaangażowaniu, mimo trudności finansowych oraz ogromu zadań inwestycyjnych, doprowadził do uruchomienia elektrowni już na początku 1923 r.

Opiekę techniczną nad budową elektrowni sprawował światowej sławy inżynier hydroenergetyk, minister robót publicznych i pierwszy prezydent RP Gabriel Narutowicz. Uroczyste otwarcie elektrowni z dwoma turbozespołami o mocy 200kW każdy odbyło się 24 kwietnia 1923r. w obecności prezydenta RP prof. Stanisława Wojciechowskiego. Trzeci turbozespół o mocy 1500kW został uruchomiony 6 sierpnia 1927 r. w obecności kolejnego prezydenta RP Ignacego Mościckiego.

W 1921  r. inż. Hoffmann zawarł związek małżeński z poznanianką Marią  Radecką, którą poznał w czasie praktyki zawodowej w Berlinie. Państwo Hoffmannowie posiadali dwójkę dzieci Mariana i Janinę, która zginęła w czasie powstania warszawskiego.

Inż. Alfons Hoffman był człowiekiem, który w dziedzinie energetyki zaplanował  inwestycje wybiegające daleko w przyszłość.  

W 1922 r. opracował pierwszy kompleksowy projekt elektryfikacji województwa pomorskiego, w którym przewidywał wykorzystanie dwudziestu trzech elektrowni (osiemnaście wodnych i pięć cieplnych) o łącznej mocy 60 MW oraz sieci przesyłowej (tzw. Krajowej) o napięciu 60 kV. Plan zakładał budowę 9 elektrowni wodnych w rejonie: Tlenia, Tczewa, Tucholi, Koronowa, Bydgoszczy i Lubawy.

W 1929 r. stworzył Wielki Program „Gródka”. Był to plan przyszłościowy, sięgający roku 1970. Podstawą energetyki miały być tanie elektrownie parowe, natomiast wodne miały stanowić rezerwę.  W programie tym „Grodek”  zrealizować miał elektryfikację czterech województw : pomorskiego, poznańskiego, łódzkiego i warszawskiego.  Ze względu na problemy finansowe plan zmodyfikowano i w latach trzydziestych wszelkie prace prowadzone były według programu „Mały Wielki Program”. Twórca zakładał w nim elektryfikację tylko Pomorza przez SA „Gródek”. Budowę linii napowietrznej 60kV z Torunia do Brodnicy i linii 15kV z Brodnicy do Lubawy oraz Gródka do Chojnic i Czerska.

Po zbudowaniu elektrowni w porcie gdyńskim zaplanował linię przesyłową o napięciu 60 kV oraz rozdzielczych o napięciu 15kV do ko ca 1940 r. Do roku 1928 inż. Hoffmann opracował jeszcze projekt nowej elektrowni wodnej, której lokalizację przewidziano w Żurze, oddalonym o 7 km od Gródka.

 Z dniem 3 marca 1924 r. za radą Ministerstwa Skarbu, przy znacznym udziale inż. A. Hoffmanna powstało przedsiębiorstwo elektryfikacyjne pod nazwą Pomorska Elektrownia Krajowa „Gródek” Spółka Akcyjna z siedzibą w Toruniu. Udział w spółce akcji Krajowego Starostwa Pomorskiego wynosił na początku 51 procent zaś w późniejszym okresie 75 procent. Dyrektorem PEK „Gródek” został inż. A. Hoffmann natomiast prezesem jej Rady Nadzorczej każdorazowo był starosta krajowy.

Pod kierownictwem inż. Hoffmanna PEK „Grodek” w 1925 r. zbudował linię napowietrzną 15kV z Gródka do Grudziądza ze skrzyżowaniem Wisły, zawieszonym na bramkach stalowych wspartych na konstrukcji mostu grudziądzkiego. Linia ta pozwoliła na zasilanie miasta i powiatu, posłużyła do nawiązania pracy równoległej między elektrownią w Gródku i Grudziądzu.

W 1927r. spółka „Grodek” zbudowała pierwszą linię napowietrzną o napięciu 60 kV z elektrowni w Gródku do Torunia o długości 70 km krzyżując Wisłę w Fordonie wraz z wnętrzową stacją elektryczną w Toruniu. Wisłę przekraczano podobnie jak w Grudziądzu, wykorzystując most fordoński.